ผีบรรพบุรุษ ในระดับครอบครัวจะมีผีเรือนหรือผีพ่อแม่
การนับถือผีของพี่น้องภาคอีสานนั้น ในระดับครอบครัวจะมีผีเรือนหรือผีพ่อแม่ ซึ่งเป็นผีบรรพบุรุษ ซึ่งคอยดูแล คุ้มครองบุตรหลานให้อยู่เย็นเป็นสุข ส่วนผีพ่อเฒ่าหรือผีเชื้อ จัดเป็นผีบรรพบุรุษเช่นกัน มีหน้าที่ปกป้อง คุ้มครองบุตรหลานเหลน ในสายตระกูลของตน และยังมีหน้าที่รวบรวมสมาชิก ในสายตระกูลให้เข้ามารวมกัน ส่วนผีพ่อปู่หรือผีปู่ตา บางพื้นที่ เรียกว่า ผีถลา มีหน้าที่ปกป้องคุ้มครอง ในระดับชุมชนหรือหมู่บ้าน ผีปู่ตา เป็นผีประจำหมู่บ้าน ซึ่งชาวบ้านมีความเชื่อว่า ผีปู่ตาจะเป็นผีที่ให้ความ คุ้มครองชาวบ้านให้อยู่เย็นเป็นสุข ทั้งชาวบ้านที่ อยู่ในหมู่บ้าน และชาวบ้านที่จากไปทำงานนอกบ้านเป็นเวลานาน ๆ
วิธีปฏิบัติเกี่ยวกับผีปู่ตา
1 . การบนบาน เพื่อให้ผีปู่ตาคุ้มครอง ในกรณีที่จะไปทำงานต่างถิ่น จะต้องนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปหา เจ้าจ้ำ (ตัวแทนผีปู่ตา) เพื่อให้เจ้าจ้ำเป็นผู้บอกกล่าวกับผีปู่ตา เมื่อกลับมาจากการทำงานก็จะต้องไปแก้บน โดยนำเหล้า 1 ไห ไก่ต้มสุก 1 ตัว ดอกไม้ ขันธ์ห้า เงินตามกำลังศรัทธา ขวดน้ำ นำไปให้เจ้าจ้ำ เพื่อนำไปเลี้ยงผีปู่ตา
2 . การบนบาน เพื่อให้ผีปู่ตาคุ้มครอง เช่น ให้พ้นจากโรคภัยไข้เจ็บ บนบานเพื่อไม่ให้ติดทหาร และอื่น ๆ การปฏิบัติก็เช่นเดียวกับข้อ 1
การเลี้ยงผีปู่ตาประจำปี เป็นการเลี้ยงเพื่อให้ชาวบ้าน ในหมู่บ้านอยู่เย็นเป็นสุข
พิธีจะจัดขึ้นในเดือน 3 ขึ้น 3 ค่ำ โดยเจ้าจ้ำจะเป็นประธาน ในการจัดเลี้ยงในครั้งนี้ พอใกล้ถึงวันขึ้น 3 ค่ำ เดือน 3 เจ้าจ้ำจะแต่งตั้งคณะกรรมการ ในหมู่บ้านให้ไปขอบริจาค ข้าวปลาอาหารหรือเงินจากชาวบ้านทุกครัวเรือน เพื่อนำมาจัดเตรียมข้าวปลาอาหารและเครื่องเซ่นไหว้ต่าง ๆ อันได้แก่ เหล้า ไก่ เทียน ดอกไม้ ธูป ขันธ์ห้า มหรสพต่าง ๆ พอถึงวันที่กำหนดชาวบ้าน จะมาพร้อมกันในบริเวณหน้าหอผีปู่ตา ซึ่งบริเวณนั้นจะจัดเตรียมให้สะอาดเรียบร้อย เจ้าจ้ำก็จะนำข้าวปลาอาหารที่ใช้ในการเซ่นไหว้ แต่งใส่ถาดยกมาถวายให้กับผีปู่ตา พร้อมกับบนบานให้ผีปู่ตาคุ้มครองคนในหมู่บ้าน ให้อยู่เย็นเป็นสุข ไม่มีอุปสรรค์ในการดำเนินชีวิตประจำวัน โรคภัยไข้เจ็บก็ไม่คุกคาม ส่วนผีทีอยู่สูงสุด หรือเป็นใหญ่ที่สุดนั้น เรียกว่า ผีแถน ผู้อยู่บนสวรรค์ชั้นฟ้า ชาวบ้านเชื่อว่าท่านเป็นผู้มีอำนาจมาก ช่วยดลบันดาล ให้กับคนที่เคารพกราบไหว้บูชาท่าน ให้ได้สมหวังดังความต้องการทุกประการ