ผีบรรพบุรุษ

ผีบรรพบุรุษ ในระดับครอบครัวจะมีผีเรือนหรือผีพ่อแม่ 

การนับถือผีของพี่น้องภาคอีสานนั้น  ในระดับครอบครัวจะมีผีเรือนหรือผีพ่อแม่  ซึ่งเป็นผีบรรพบุรุษ  ซึ่งคอยดูแล  คุ้มครองบุตรหลานให้อยู่เย็นเป็นสุข  ส่วนผีพ่อเฒ่าหรือผีเชื้อ  จัดเป็นผีบรรพบุรุษเช่นกัน  มีหน้าที่ปกป้อง  คุ้มครองบุตรหลานเหลน  ในสายตระกูลของตน  และยังมีหน้าที่รวบรวมสมาชิก  ในสายตระกูลให้เข้ามารวมกัน  ส่วนผีพ่อปู่หรือผีปู่ตา  บางพื้นที่  เรียกว่า   ผีถลา  มีหน้าที่ปกป้องคุ้มครอง  ในระดับชุมชนหรือหมู่บ้าน  ผีปู่ตา เป็นผีประจำหมู่บ้าน ซึ่งชาวบ้านมีความเชื่อว่า  ผีปู่ตาจะเป็นผีที่ให้ความ คุ้มครองชาวบ้านให้อยู่เย็นเป็นสุข ทั้งชาวบ้านที่   อยู่ในหมู่บ้าน และชาวบ้านที่จากไปทำงานนอกบ้านเป็นเวลานาน ๆ

วิธีปฏิบัติเกี่ยวกับผีปู่ตา

1 . การบนบาน  เพื่อให้ผีปู่ตาคุ้มครอง  ในกรณีที่จะไปทำงานต่างถิ่น  จะต้องนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปหา  เจ้าจ้ำ (ตัวแทนผีปู่ตา) เพื่อให้เจ้าจ้ำเป็นผู้บอกกล่าวกับผีปู่ตา เมื่อกลับมาจากการทำงานก็จะต้องไปแก้บน โดยนำเหล้า 1 ไห ไก่ต้มสุก 1 ตัว  ดอกไม้  ขันธ์ห้า   เงินตามกำลังศรัทธา ขวดน้ำ  นำไปให้เจ้าจ้ำ เพื่อนำไปเลี้ยงผีปู่ตา
2 . 
การบนบาน  เพื่อให้ผีปู่ตาคุ้มครอง เช่น ให้พ้นจากโรคภัยไข้เจ็บ บนบานเพื่อไม่ให้ติดทหาร และอื่น ๆ การปฏิบัติก็เช่นเดียวกับข้อ 1


         การเลี้ยงผีปู่ตาประจำปี  เป็นการเลี้ยงเพื่อให้ชาวบ้าน ในหมู่บ้านอยู่เย็นเป็นสุข 

 พิธีจะจัดขึ้นในเดือน 3 ขึ้น 3 ค่ำ โดยเจ้าจ้ำจะเป็นประธาน  ในการจัดเลี้ยงในครั้งนี้ พอใกล้ถึงวันขึ้น 3 ค่ำ เดือน 3   เจ้าจ้ำจะแต่งตั้งคณะกรรมการ  ในหมู่บ้านให้ไปขอบริจาค   ข้าวปลาอาหารหรือเงินจากชาวบ้านทุกครัวเรือน เพื่อนำมาจัดเตรียมข้าวปลาอาหารและเครื่องเซ่นไหว้ต่าง ๆ  อันได้แก่  เหล้า ไก่  เทียน  ดอกไม้  ธูป  ขันธ์ห้า มหรสพต่าง ๆ พอถึงวันที่กำหนดชาวบ้าน  จะมาพร้อมกันในบริเวณหน้าหอผีปู่ตา  ซึ่งบริเวณนั้นจะจัดเตรียมให้สะอาดเรียบร้อย  เจ้าจ้ำก็จะนำข้าวปลาอาหารที่ใช้ในการเซ่นไหว้   แต่งใส่ถาดยกมาถวายให้กับผีปู่ตา พร้อมกับบนบานให้ผีปู่ตาคุ้มครองคนในหมู่บ้าน ให้อยู่เย็นเป็นสุข ไม่มีอุปสรรค์ในการดำเนินชีวิตประจำวัน โรคภัยไข้เจ็บก็ไม่คุกคาม  ส่วนผีทีอยู่สูงสุด   หรือเป็นใหญ่ที่สุดนั้น  เรียกว่า  ผีแถน  ผู้อยู่บนสวรรค์ชั้นฟ้า  ชาวบ้านเชื่อว่าท่านเป็นผู้มีอำนาจมาก  ช่วยดลบันดาล  ให้กับคนที่เคารพกราบไหว้บูชาท่าน  ให้ได้สมหวังดังความต้องการทุกประการ